Phát triển các khu công nghiệp (KCN), khu chế xuất (KCX), khu kinh tế (KKT) là định hướng chính sách quan trọng nhằm tạo dựng một nền tảng vững chắc để thực hiện thành công công cuộc công nghiệp hóa đất nước, hướng vào mục tiêu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại.
Tính đến 9-2012, có 283 KCN được thành lập trên 58 tỉnh/thành cả nước, với tổng diện tích đất tự nhiên 80.100 ha. Trong đó, diện tích đất công nghiệp có thể cho thuê đạt gần 45.100ha, chiếm khoảng 65%. Cả nước hiện có 15 KKT ven biển được thành lập với tổng diện tích 697.800 ha, trong đó 10% diện tích đất phục vụ trực tiếp cho sản xuất công nghiệp, du lịch, dịch vụ, thương mại.
Tại các KCN, KCX theo thống kê đã thu hút được hơn 4.300 dự án FDI còn hiệu lực, với tổng vốn đầu tư đăng ký đạt hơn 64,8 tỷ USD, tổng vốn đầu tư thực hiện đạt 32,7 tỷ USD. Hàng năm vốn FDI vào KCN, KCX chiếm từ 40-45% tổng vốn FDI đăng ký tăng thêm của cả nước, trong đó các dự án FDI về sản xuất công nghiệp trong KCN, KCX chiếm gần 80% tổng vốn FDI vào ngành công nghiệp cả nước.
Trong khi đó, 15 KKT ven biển thu hút được 144 dự án FDI, với tổng vốn đầu tư đăng ký 38,4 tỷ USD. Một số dự án lớn và quan trọng tại KKT Nghi Sơn, Vũng áng, Dung Quất, Chu Lai như Nhà máy lọc dầu số 2, Khu liên hợp gang thép và cảng nước sâu Sơn Dương, Nhà máy cơ khí nặng Dossan, Nhà máy sản xuất động cơ ô tô Hyundai Trường Hải.
Trong những năm qua, nhiều tỉnh/thành trên cả nước thành lập hàng loạt KCN, KCX, KKT nhằm kỳ vọng sẽ tạo ra môi trường đầu tư, thu hút công nghệ, vốn, giải quyết công ăn việc làm, nâng cao sức mạnh cạnh tranh của nền kinh tế. Dù vậy, do phát triển thiếu định hướng, đầu tư ồ ạt, năng lực nhà đầu tư yếu kém, hạ tầng chưa đồng bộ, hoạt động thu hút đầu tư còn hạn chế khiến tỷ lệ lấp đầy của nhiều KCN trên cả nước còn thấp, thậm chí bỏ hoang, gây lãng phí lớn.
Hệ quả của tư duy đầu tư KCN theo kiểu “dàn hàng ngang mà tiến” khiến tỷ lệ lấp đầy của các KCN hiện nay chỉ đạt khoảng 45% và các KKT ven biển là 15-20%… Theo khảo sát của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chi nhánh Cần Thơ gần đây, vùng ĐBSCL có 20 KCN với tổng diện tích 3.645ha nhưng mới chỉ cho thuê được hơn 810 ha, đạt tỷ lệ hơn 22%. Ngoài ra, các tỉnh/thành ĐBSCL còn có 177 cụm công nghiệp (CCN), với tổng diện tích 15.457ha. Trong số 177 CCN này, mới có 15 cụm được các doanh nghiệp thuê hơn 700ha đất, đạt tỉ lệ 4,5%. Việc quy hoạch thiếu tầm nhìn đã biến những vùng đất nông nghiệp màu mỡ ở vùng ĐBSCL thành những KCN cỏ dại, trong khi dân thiếu đất canh tác.
Đơn cử như Long An hiện có khoảng 30 KCN và 40 CCN, với diện tích quy hoạch 15.137ha. Nhiều năm qua, thực tế tiến độ đầu tư hạ tầng và tỷ lệ lấp đầy ở các KCN – CCN tỉnh này rất thấp. 17 KCN – CCN đang hoạt động, tỷ lệ lấp đầy mới đạt 42,32%. Vì thế, UBND tỉnh Long An mới đây cũng vừa trình Thủ tướng Chính phủ xem xét và phê duyệt Đề án rà soát các KCN trên địa bàn tỉnh. Tỉnh này cho rằng một số KCN qua triển khai thực tế có thay đổi diện tích hoặc khó có thể triển khai được từ nay đến năm 2020.
Nguyên nhân do tình hình kinh tế của Việt Nam nói riêng và trên toàn cầu nói chung đang trong tình trạng khó khăn, khó thu hút đầu tư, có một số doanh nghiệp tạm dừng triển khai dự án, giá bồi thường giải phóng mặt bằng theo Nghị định 69/2009/NĐ-CP quá cao, phần diện tích còn lại có ảnh hưởng đến đất lúa nước, hoặc nằm trong khu vực dân cư đông. Cụ thể, có 5 KCN kiến nghị giảm diện tích 1.299 ha gồm: KCN Đức Hòa III giảm 442 ha, KC Nam Thuận giảm 29 ha, KCN Mỹ Yên -Tân Bửu – Long Hiệp giảm 261 ha, KCN Phú Long giảm 292 ha, KCN Long Hậu 3 giảm 274ha.
Nguyên nhân do tình hình kinh tế của Việt Nam nói riêng và trên toàn cầu nói chung đang trong tình trạng khó khăn, khó thu hút đầu tư, có một số doanh nghiệp tạm dừng triển khai dự án, giá bồi thường giải phóng mặt bằng theo Nghị định 69/2009/NĐ-CP quá cao, phần diện tích còn lại có ảnh hưởng đến đất lúa nước, hoặc nằm trong khu vực dân cư đông. Cụ thể, có 5 KCN kiến nghị giảm diện tích 1.299 ha gồm: KCN Đức Hòa III giảm 442 ha, KC Nam Thuận giảm 29 ha, KCN Mỹ Yên -Tân Bửu – Long Hiệp giảm 261 ha, KCN Phú Long giảm 292 ha, KCN Long Hậu 3 giảm 274ha.
Nhìn chung, phần lớn những KCN bỏ hoang hiện nay đều rơi vào những tỉnh kinh tế khó khăn, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội phát triển thiếu đồng bộ. Cuộc chạy đua ròng rã, cạnh tranh thành lập KCN, KKT giữa các tỉnh đã phần nào xem nhẹ chất lượng xây dựng quy hoạch, liên kết vùng và ngành, không lượng được sức cũng như khả năng thu hút đầu tư thực tế của địa phương.
Một hạn chế nữa là lâu nay các chương trình xúc tiến đầu tư còn mang tính cục bộ, thu hút đầu tư bằng mọi giá, chưa thu hút được dự án đầu tư có ngành nghề, hàm lượng công nghệ phù hợp với lợi thế phát triển của tỉnh nhà. Các dự án sản xuất công nghiệp vào KCN chủ yếu là dự án công nghiệp nhẹ (dệt, sợi, may mặc…), công nghiệp thực phẩm, lắp ráp, gia công có mức độ thâm dụng lao động cao, công nghệ lạc hậu và không tuân thủ các quy định về môi trường.
Quang Duy
Giải quyết mức tiêu thụ điện năng với ADI MAX78000
Sự kết hợp giữa trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT) và tự động hóa công nghiệp đã…
Quỹ ME Innovation Fund của Mitsubishi Electric đầu tư vào Formic Technologies
Tập đoàn Mitsubishi Electric đưa ra thông báo rằng quỹ ME Innovation Fund của họ đã đầu tư vào Formic…