Ngành ô tô đứng trước thời điểm quyết định 

Ông Trần Bá Dương, Tổng giám đốc Công ty Ô tô Trường Hải, cho rằng để tháo gỡ khó khăn cho cả ngành công nghiệp ô tô cần phải làm nhiều việc, trong đó có việc rà soát thực tế doanh nghiệp sản xuất để có đánh giá những điểm được, những điểm chưa được và giải thích rõ lý do vì sao.

Trên cơ sở đánh giá này, theo ông Dương, các cơ quan quản lý xác định nền công nghiệp ô tô có nên tiếp tục phát triển hay không; nếu có thì nên như thế nào. Khi đã thống nhất chủ trương rồi thì các chính sách đưa ra mới nhận được sự đồng tình, ủng hộ của doanh nghiệp và người dân.

Ông Toru Kinoshita, Tổng giám đốc Toyota Việt Nam, cho rằng trong 20 năm kinh doanh lĩnh vực ô tô tại Việt Nam, Toyota đã luôn cố gắng nâng cao tỷ lệ nội địa hóa. Tuy nhiên trong bối cảnh khó khăn hiện nay, doanh nghiệp đang giảm dần từ 5 dòng xe xuống còn 4 dòng xe, từ 4 dòng xe này sẽ tăng số lượng sản xuất, đảm bảo tính tập trung và đem lại hiệu quả kinh tế hơn.

Theo ông, từ đầu năm 2018, thuế nhập khẩu ô tô về mức 0%. Xét về góc độ thị trường thì đây là tín hiệu tốt, song đối với nền sản xuất trong nước thì đây lại là áp lực lớn. “Làm thế nào để mức thuế đó trở thành cú hạ cánh mềm là một câu hỏi rất lớn cần giải đáp”, ông băn khoăn.

Ông Kayano Kiwamu, Phó tổng giám đốc Honda Việt Nam, cho biết Honda mong muốn phát triển sản xuất tại thị trường trong nước. Tuy nhiên, tại Việt Nam, hiện thực hóa mong muốn này không dễ do thị trường nhỏ, hạ tầng chưa đồng bộ, chính sách hỗ trợ chưa rõ ràng.

Lãnh đạo Honda Việt Nam khẳng định sẽ tập trung phát triển những sản phẩm phù hợp tại Việt Nam, có sức cạnh tranh lớn. Để phát triển ngành công nghiệp ô tô tại Việt Nam, đại diện Honda đề xuất cần nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng, hỗ trợ phát triển thị trường ô tô. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng cần ban hành các văn bản nhằm phát triển ngành công nghiệp ô tô một cách bền vững, hỗ trợ doanh nghiệp giảm chênh lệch giá xe trong và ngoài nước bằng cách điều chính thuế tiêu thụ đặc biệt một cách phù hợp.

Ghi nhận các ý kiến đóng góp của các doanh nghiệp và chuyên gia tại buổi tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho rằng muốn tiếp tục phát triển công nghiệp ô tô thì cần phải làm và làm quyết liệt công nghiệp hỗ trợ. “Không có công nghiệp hỗ trợ thì khó phát triển công nghiệp ô tô”, ông Hải nói.

Ông Hải khẳng định Bộ Công Thương sẽ tiếp tục lắng nghe, sát cánh cùng doanh nghiệp để kiến nghị Chính phủ các giải pháp tháo gỡ khó khăn trên cơ sở thực tế phát triển đất nước, các cam kết quốc tế và quyền lợi của người dân. Chính sách phát triển nền công nghiệp ô tô của Việt Nam luôn nhất quán trên cơ sở chiến lược và quy hoạch được Thủ tướng phê duyệt, gắn với thực tế của Việt Nam cũng như cam kết quốc tế. Với dân số trên 90 triệu người, thị trường Việt đang được đánh giá là tiềm năng, có sức thu hút các nhà đầu tư trong nước và quốc tế.

Chiến lược và quy hoạch phát triển công nghiệp ô tô được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt từ năm 2014. Năm 2015 Chính phủ đã ban hành nghị định về phát triển công nghiệp hỗ trợ, kèm theo đó là chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ ban hành năm 2017.

Từ năm 2014 đến nay, số lượng ô tô sản xuất trong nước đã có mức tăng trưởng trung bình 30%/năm, đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng của thị trường trong nước. Tuy nhiên, ngành công nghiệp sản xuất ô tô còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng tới sự phát triển bền vững trong dài hạn.

Theo cam kết AFTA, từ ngày 1-1-2018, thuế nhập khẩu xe nguyên chiếc từ một số thị trường truyền thống sẽ đưa về mức 0%. Điều này tạo sức ép rất lớn đối với các doanh nghiệp sản xuất và lắp ráp xe trong nước. Các nhà sản xuất sẽ buộc phải đặt mình trước quyết định mới, hoặc là sắp xếp lại hệ thống sản xuất khu vực hoặc là tiếp tục duy trì hoạt động sản xuất trong nước hay chấp nhận rút khỏi thị trường Việt Nam và chuyển sang thương mại đơn thuần.

Theo Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải, việc Bộ Công Thương tổ chức buổi tọa đàm là để lắng nghe ý kiến các doanh nghiệp, nhà sản xuất nhằm tìm các giải pháp phát triển ngành công nghiệp ô tô. “Những ý kiến đề xuất của doanh nghiệp sẽ được tổng hợp để báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét”, ông Hải phát biểu.

Tại Việt Nam, GDP bình quân đầu người và tỷ lệ dân số tầng lớp trung lưu ngày một tăng, thị trường ô tô Việt Nam được đánh giá là đang trên đà tăng trưởng tốt với tốc độ tăng bình quân hai năm gần đây đạt gần 40%.

Theo số liệu báo cáo tại buổi tọa đàm trên, tổng số xe mới đưa vào lưu thông tại thị trường Việt Nam năm 2016 là 459.634 chiếc, trong đó sản xuất trong nước là 341.077 chiếc và nhập khẩu là 118.557 chiếc. Hiện tổng năng lực sản xuất – lắp ráp ô tô đạt khoảng 500.000 xe/năm. 12 hãng có hoạt động sản xuất, lắp ráp trong nước (Toyota, Hyundai, Kia, Mazda, Honda, Chevrolet, Ford, Mitsubishi, Nissan, Suzuki, Isuzu, Mercedes-Benz) đáp ứng khoảng 70% nhu cầu xe trong nước, với tổng sản lượng của thị trường xe du lịch khoảng 210.000 xe/ năm trong năm 2016.