Khu công nghệ cao TP.HCM: Cần tạo được lợi thế cạnh tranh 

      Sau 10 năm đi vào hoạt động khu công nghệ cao TP.HCM – Saigon Hi-tech Park được đánh giá là chưa có lợi thế cạnh tranh khác biệt so với các khu kinh tế, khu công nghiệp, khu chế xuất trên địa bàn TP.HCM và các tỉnh lân cận.

Điểm yếu hạ tầng 

      Chúng tôi buộc phải xếp khu công nghệ cao TP.HCM (SHTP) vào diện kém hấp dẫn hơn các khu công nghiệp, khu kinh tế khác trong báo cáo tư vấn của mình gửi cho các nhà đầu tư nước ngoài đến khu vực phía Nam lựa chọn địa điểm đầu tư cho dự án thuộc lĩnh vực công nghệ cao, ông Lê Trọng Hiếu, giám đốc dịch vụ công nghiệp và hậu cần của công ty CBRE cho biết.
Ông Hiếu cũng dẫn chứng nhiều trường hợp các công ty trong lĩnh vực công nghệ cao đã chọn địa điểm khác để đầu tư thay vì chọn SHTP, điển hình như công ty Capgemini của Pháp.
      Ngay cả các công ty đã từng vào khu công nghệ cao cũng tìm lựa chọn khác cho hoạt động mở rộng đầu tư của mình. Ông Hiếu tiết lộ việc công ty Sonion Việt Nam có vốn đầu tư từ Đan Mạch hiện có nhà máy sản xuất thiết bị vi điện tử trong SHTP đang tìm kiếm địa điểm đầu tư cho nhà máy thứ 2 tại Vũng Tàu.
      Điểm yếu nhất của khu công nghệ cao so với các khu khác là hạ tầng, kể cả hạ tầng kết nối, hạ tầng kỹ thuật trong khu công nghệ cao và hạ tầng xã hội đi kèm.
Trong báo cáo của ban quản lý SHTP trình bày tại hội thảo đánh giá 10 năm hoạt động xúc tiến đầu tư – hợp tác quốc tế và hoạt động doanh nghiệp của SHTP cũng thừa nhận hạ tầng kỹ thuật và dịch vụ chậm phát triển kiến SHTP không tạo được lợi thế cạnh tranh với các khu công nghiệp khác trong lĩnh vực thu hút đầu tư công nghệ cao.
       Báo cáo nêu rõ “SHTP chưa tạo được sự khác biệt đáng kể so với các khu công nghiệp khác ở trong nước như khu VSIP (Bình Dương), khu chế xuất Tân Thuận, khu phần mềm Quang Trung (TP.HCM), khu công nghiệp Quế Võ, Quảng Châu… (Bắc Ninh, Bắc Giang). Các khu công nghiệp này đều đã thu hút được nhiều dự án công nghệ cao trong cả lĩnh vực sản xuất và dịch vụ vì lợi thế về hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật, các loại dịch vụ hỗ trợ và ưu đãi tương đương.”
        Các loại hạ tầng xã hội, và dịch vụ khác như văn phòng cho thuê, dịch vụ ngân hàng, bưu điện, logistics, kho bãi, nhà hàng, nhà ở chuyên gia, trung tâm y tế, thương mại, thể thao…chậm phát triển đã “đặc biệt ảnh hưởng đến nhóm dự án nghiên cứu phát triển (R&D) và dịch vụ công nghệ cao vì các dự án này thường có nhu cầu thuê văn phòng và cần các dịch vụ tại chỗ để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của các chuyên gia.”
       Theo ông Hiếu, hạ tầng xã hội là yếu tố quan trọng nhất trong việc thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ cao, đặc biệt là các dự án đầu tư phát triển trung tâm nghiên cứu (R&D). Chính sách ưu đãi về thuế trong khu công nghệ cao không được các doanh nghiệp đầu tư loại hình này đánh giá cao vì đây là các trung tâm nghiên cứu, không tạo ra sản phẩm và doanh thu trực tiếp nên không thuộc diện ưu đãi về thuế.
       Báo cáo Phân tích hiệu quả của Khu Công nghệ cao Tp.HCM do Đại học GoergeTown (Hoa Kỳ) đưa ra năm 2010 cho thấy mức độ thoả mãn các tiêu chí về đầu tư công nghiệp cao tại SHTP chỉ ở mức trung bình. Trong đó, yếu tố vận chuyển ra vào khu và chuỗi cung ứng giữa bên trong và bên ngoài khu được đánh giá rất thấp.
     Theo bà Lê Bích Loan, phó trưởng ban SHTP, những hạn chế về hạ tầng kỹ thuật cơ bản như vẫn còn tình trạng cắt điện, chưa đảm bảo điện 24/24 hay điện áp có lúc còn chưa ổn định, băng thông viễn thông chưa đảm bảo… chưa đáp ứng được nhu cầu và mức độ chuyên nghiệp cho loại hình sản xuất công nghệ cao.
     Theo bà Lê Thị Thanh Tuyền, đại diện công ty Sonion Việt Nam cho biết lao động trong SHTP có 2 đối tượng là lao động gián tiếp là các nhà khoa học, chuyên viên nghiên cứu và lao động trực tiếp là công nhân sản xuất. Đối với lao động gián tiếp công ty có thể trả lương thật cao để giữ chân. Còn lao động gián tiếp, vốn thuộc thành phần lao động phổ thông, doanh nghiệp gặp phải khó khăn trong tuyển dụng vì SHTP không có nhà lưu trú cho công nhân khiến họ không muốn chuyển từ các nhà máy trong các khu công nghiệp khác đến đây làm việc.

Cần có cơ chế đặc thù
     Ông Nguyễn Văn Lạng, thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, nhận định, cái vướng nhất đối với hoạt động công nghệ cao hiện nay là cơ chế chưa đồng nhất và chưa tạo được cú hích cho sự phát triển. Các ưu đãi về đầu tư hạ tầng, chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp, quỹ đầu tư cho hoạt động công nghệ cao, chính sách hỗ trợ chuyên gia… nhìn chung còn “chắp vá” và không hơn gì những khu công nghiệp khác.
Các doanh nghiệp hoạt động trong SHTP đã kiến nghị một số chính sách cụ thể để phát triển công nghệ cao.
      Ông Hồ Nhân, giám đốc điều hành công ty Nanogen BioPharma, một công ty chuyên về các sản phẩm công nghệ sinh học cho biết công ty đánh giá cao mức độ chuyên nghiệp và nỗ lực của ban quản lý SHTP trong điều kiện ngân sách còn hạn chế. Tuy nhiên để các doanh nghiệp công nghệ cao có điều kiện phát triển sản xuất thì cần phải có nhiều hơn các chính sách để thu hút chất xám như miễn giảm thuế thu nhập cá nhân cho người lao động trong các doanh nghiệp công nghệ cao, hay tạo điều kiện cho các doanh nghiệp công nghệ cao tiếp cận với các nguồn vốn ưu đãi trong nước vì việc các doanh nghiệp công nghệ cao huy động vốn từ các quỹ đầu tư hay nhà đầu tư tư nhân rất dễ đẫn đến trường hợp bị các đối thủ cạnh tranh thâu tóm.
       Bà Trịnh Phương Lan, tổng giám đốc công ty cổ phần VAMED, công ty vừa thực hiện xong bước giải trình công nghệ đầu tư vào SHTP với dự án 15 triệu USD sản xuất thiết bị y tế ứng dụng trong tim mạch đề xuất được kéo dài thời gian nộp thuế sử dụng đất.
Theo thứ trưởng Nguyễn Văn Lạng, hiện Thủ tướng chính phủ đã giao Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì nghiên cứu đề xuất một đề án về những chính sách riêng cho các khu công nghệ cao.