Nhà máy lọc dầu Dung Quất: Đi đầu trong ứng dụng công nghệ tự động hóa 

Những ngày đầu Xuân mới, tôi lại có dịp trở về Nhà máy lọc dầu Dung Quất (huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi) gặp gỡ các cán bộ quản lý, kỹ sư và công nhân tôi thấy họ ngày một tự tin hơn, sự phấn khởi và dày dạn kinh nghiệm hơn trước những ngày đầu mới khánh thành để đưa vào vận hành nhà máy cũng như áp dụng và hướng đến những công nghệ tự động hóa tiên tiến nhất thế giới.

Ông Nguyễn Hoài Giang tại phòng điều khiển trung tâm nhà máy – ảnh: Quang Lâm.

Trải qua 8 năm đầu tư xây dựng, đến nay các hệ thống điều khiển chính của Nhà máy lọc dầu Dung Quất đã hoàn thiện gồm Hệ thống điều khiển phân tán (DCS) với các bộ điều khiển được đặt tại nhiều khu vực khác nhau trong nhà máy, việc giám sát và điều khiển quá trình công nghệ được thực hiện từ phòng điều khiển trung tâm, tất cả các bộ điều khiển và trạm vận hành được kết nối với nhau thông qua mạng DCS. Ưu điểm của DCS là thu thập đầy đủ thông tin, đồng bộ hoạt động toàn nhà máy, kiểm soát được các quá trình công nghệ phức tạp, áp dụng được các giải thuật điều khiển nâng cao, người vận hành có thể giám sát toàn bộ quá trình và xử lý sự cố khi cần thiết.

Các thành phần cơ bản của hệ thống DCS: bộ điều khiển, trạm vận hành, mạng DCS. Trong đó bộ điều khiển giúp kết nối trực tiếp với các thiết bị đo và thiết bị được điều khiển, nhận tín hiệu từ các thiết bị đo, thực hiện các giải thuật điều khiển, đưa ra các tín hiệu điều khiển và truyền các thông tin liên quan đến hoạt động của quá trình công nghệ đến các trạm vận hành. Trạm vận hành giúp người vận hành giám sát và điều khiển quá trình công nghệ, cung cấp toàn bộ các thông tin cần thiết để điều khiển nhà máy. Mạng DCS có vai trò như một mạng LAN kết nối các bộ điều khiển với trạm vận hành, truyền tải các thông tin giữa các thành phần trong hệ thống DCS và hình thành một cơ sở dữ liệu chung cho toàn nhà máy, giúp đồng bộ các tác vụ điều khiển. Hệ thống DCS này được ứng dụng công nghệ của HONEYWELL (EPKS) là hệ thống DCS thế hệ mới được dùng cho Nhà máy lọc dầu Dung Quất.

Bên cạnh đó, còn có các hệ thống điều khiển phụ trợ gồm Hệ thống điều khiển trộn sản phẩm (BCS). Quy trình vận hành hệ thống BCS là các sản phẩm trung gian được lưu trữ tại các bồn chứa trong nhà máy, các sản phẩm cuối được trộn từ các dòng rundown của các phân xưởng công nghệ và từ các bể chứa trung gian thành phần.Từ các Blending header, sản phẩm cuối được dẫn tới khu bể chứa sản phẩm, các sản phẩm cuối cùng sau khi trộn là 92 RON (hoặc 95 RON), 90 RON Mogas, Auto Diesel, Fuel Oil.

Có 4 bộ trộn để tạo ra các sản phẩm sau đây: Mosgas Blending-92/95RON, Mosgas Blending-90RON, Auto Diesel Blending, Fuel Oil Blending. Mục đích của hệ thống trộn và tối ưu sản phẩm là giám sát và điều khiển quá trình trình trộn để cho ra các sản phẩm Mogas, Auto Diesel, Fuel Oil đạt chất lượng và giảm thiểu các sản phẩm không đạt chất lượng. Quá trình trộn sản phẩm được điều khiển và giám sát tại DCS. Hệ thống điều khiển trộn sản phẩm được tích hợp với hệ thống Oil Movement & Storage System (OMS) để đảm bảo được quá trình đóng mở các valve, Motor đúng trình tự.
Ngoài ra còn có hệ thống quản lý xuất nhập sản phẩm (OMS) dùng để giám sát và tự động hóa các quá trình vận chuyển, lưu trữ dầu và các sản phẩm trong nhà máy lọc dầu. Hệ thống đo lường bồn bể (TGS) là hệ thống tự động giám sát mức trong các bồn bể chứa dầu thô, bể chứa sản phẩm và các bể chứa trung gian thông qua các thiết bị đo đặt ở các bể chứa này. Hệ thống điều khiển van mô tơ điện (MOV) cung cấp chức năng điều khiển, giám sát và thực hiện các chức năng bảo vệ cho các Valve MOV. Hệ thống giám sát máy (MMS) làm nhiệm vụ bảo vệ thiết bị tránh hư hỏng. Hệ thống thu thập dữ liệu phân tích (ADAS) được cung cấp để giám sát, duy trì, xác định, cải tiến, dự đoán và ghi lại các tình trạng vận hành của tất cả thiết bị phân tích trực tuyến trong toàn bộ nhà máy …

Theo Tổng Giám đốc Đinh Văn Ngọc cho biết: “Hiện nay lớp thợ trẻ chiếm hơn 75% số cán bộ, công nhân ở Nhà máy lọc dầu Dung Quất. Họ đã và đang làm chủ hệ thống tự động hóa quản lý chất lượng với quy trình đạt chuẩn trong việc kiểm soát môi trường, chất lượng sản phẩm xăng, dầu, qui trình vận hành an toàn, quản lý nhà máy hoạt động đảm bảo chất lượng, đạt hiệu quả kinh tế”.

Trong quá trình vận hành Nhà máy lọc dầu Dung Quất, lãnh đạo Công ty TNHH một thành viên lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) thường xuyên quan tâm phát động phong trào thi đua sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, bảo đảm “sản xuất an toàn, chất lượng, tiết kiệm và hiệu quả”. Bên cạnh đó, nhà máy còn tổ chức bồi dưỡng kiến thức quản lý, rèn luyện kỹ năng, kỹ thuật, bố trí đội ngũ kỹ sư, công nhân làm việc hợp lý, cùng với chuyên gia nước ngoài, bảo đảm trao đổi kinh nghiệm, tiếp thu đầy đủ hệ thống công nghệ hiện đại và quy trình quản lý, điều hành sản xuất. Nhờ đó, trong một thời gian ngắn nhà máy đã tạo dựng được lớp công nhân, kỹ sư trẻ, có tay nghề cao, sẵn sàng đảm đương bất cứ nhiệm vụ nào khi nhà máy cần.

Chủ tịch Hội đồng thành viên công ty TNHH MTV lọc hóa dầu Bình Sơn Nguyễn Hoài Giang khẳng định: “Đội ngũ cán bộ quản lý, kĩ sư và công nhân của Nhà máy lọc dầu Dung Quất hiện đang thật sự làm chủ những công nghệ hiện đại, bảo đảm điều hành tốt hệ thống quản lý chất lượng và không ngừng đẩy mạnh sản xuất, đạt hiệu quả kinh tế cao”.

Mai Nguyễn