Đầu tư điện gió chưa thật hấp dẫn 

Theo dự báo của Viện Năng lượng Việt Nam (Bộ Công thương), năm 2030, nhu cầu điện của Việt Nam sẽ tăng từ 108,7 TWh lên 695 TWh, gấp 6,4 lần so với nhu cầu năm 2011… Từ năm 2015, Việt Nam sẽ phải nhập khẩu than để sản xuất điện. Dự báo, lượng than nhập khẩu của Việt Nam năm 2030 là 130 triệu tấn. Do đó, giá điện của Việt Nam sẽ phụ thuộc vào giá năng lượng toàn cầu.

“Trong khi đó, phát triển điện gió đang là hướng đi được đánh giá là khá khả quan, vừa đáp ứng nhu cầu năng lượng, vừa là giải pháp thích ứng tốt nhất cho biến đổi khí hậu do giảm sự phụ thuộc vào thủy điện”, ông Nguyễn Đức Cường, Giám đốc Trung tâm Năng lượng sạch và Tái chế (Viện Năng lượng Việt Nam) khẳng định tại Hội thảo “Phát triển năng lượng điện gió tại các nền kinh tế APEC” vừa được tổ chức tại Hà Nội.

Để chuẩn bị cho tiến trình tập trung phát triện năng lượng tái tạo, trong đó có điện gió, Viện Năng lượng Việt Nam đã lập Dự thảo Kế hoạch Phát triển năng lượng tái tạo giai đoạn 2011-2020, tầm nhìn 2030 trình Chính phủ phê duyệt. Mục tiêu trong kế hoạch dự thảo này là phát triển năng lượng điện gió đạt 1.000 MW vào năm 2020 (1,5% tổng lượng điện) và 6.200 MW (4,5% tổng lượng điện) vào năm 2030.

Ông Cường cũng cho biết, Chính phủ đã có nhiều ưu đãi cho các nhà đầu tư về năng lượng gió, như yêu cầu Tập đoàn Điện lực Việt Nam có trách nhiệm mua điện gió với hợp đồng kéo dài 20 năm chưa tính thời gian gia hạn. Giá mua điện là 7,8 UScents/Kwh (đã bao gồm thuế VAT), trong đó, EVN trả 6,8 UScents/Kwh và 1 UScent/Kwh được trích từ Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam. Ngoài ra, các nhà đầu tư khi nhập nguyên liệu, thiết bị, máy móc để sản xuất điện gió cũng được miễn thuế cùng các hỗ trợ khác.

Mặc dù vậy, ông Mark Tribble, Giám đốc chương trình năng lượng sạch Việt Nam thuộc Cơ quan Phát triển Hoa Kỳ (USAID) cho rằng, với mức bán giá điện gió 7,8 UScents/Kwh, Việt Nam không hấp dẫn nhà đầu tư. Con số này tại Philippines là 12-20 UScents/Kwh, Thái Lan và Indonesia là 18 UScent/Kwh. Trong khi đó, các khoản tín dụng dành cho điện gió và năng lượng tái tạo từ các tổ chức quốc tế và tư nhân là khá lớn, nhưng theo ông Mark, doanh nghiệp Việt Nam rất khó tiếp cận.

Ông Mark lấy dẫn chứng, việc Ngân hàng Xuất Nhập khẩu của Mỹ cam kết cho Việt Nam vay 1 tỷ USD để phát triển điện gió tại Đồng bằng Sông Cửu Long, nhưng chỉ những dự án có quy mô lớn mới có cơ hội tiếp cận. Với những cơ hội vay vốn từ các ngân hàng thương mại tại Việt Nam, ông Mark cho rằng, các ngân hàng thương mại Việt Nam rất ngại thẩm định những nguồn vốn vay cho các dự án điện gió, bởi họ không muốn bị rủi ro.

Bên cạnh những thách thức về vốn, giá bán điện chưa hấp dẫn, ông Nguyễn Tuấn Anh, Viện Nghiên cứu Chiến lược chính sách công nghiệp (Bộ Công thương) cho rằng, thách thức còn đến từ chính sách trợ cấp giá cho năng lượng hóa thạch, như sử dụng than sản xuất điện của Chính phủ. Do đó, giá điện hiện tại không phản ánh đủ chi phí môi trường và xã hội.

Bên cạnh đó, dữ liệu về gió chưa thực sự tin cậy, biểu hiện ở việc không có tổ chức quốc gia nào đứng ra thu thập và phân tích những yếu tố về năng lượng gió. Kế hoạch quốc gia và kế hoạch phát triển của các địa phương chưa đầy đủ, kèm với việc nhà cung ứng thiết bị phụ thuộc vào nước ngoài, trong khi đội ngũ nhân lực không đảm bảo cho bảo trì, vận hành cũng là những yếu tố khiến ngành điện gió không thực sự hấp dẫn với nhà đầu tư.

GE bán tua-bin cho dự án điện gió Bạc Liêu

GE Power & Water – một đơn vị trực thuộc tập đoàn GE (Mỹ) – đã ký hợp đồng cung cấp 52 tua-bin cho giai đoạn 2 của dự án điện gió tại Bạc Liêu, do công ty TNHH Xây dựng, Thương mại và Du lịch Công Lý làm chủ đầu tư. Hợp đồng được hai bên ký vào ngày 14-12 tại TPHCM, trước sự chứng kiến của Ngoại trưởng Mỹ John Kerry khi ông bắt đầu chuyến thăm chính thức tại Việt Nam. Chuyến thăm của ông Kerry đến Việt Nam từ ngày 14 đến 17-12 nhấn mạnh những thay đổi quan trọng trong mối quan hệ song phương giữa Việt Nam và Mỹ trong nhiều lĩnh vực.

Ông Tô Hoài Dân, Tổng giám đốc kiêm Chủ tịch HĐQT của công ty Công Lý, cho biết hợp đồng cung cấp thiết bị mới với GE có tổng giá trị hơn 90 triệu đô la Mỹ và sẽ giúp nâng tổng công suất của dự án điện gió này lên 99,2 MW. Ông Dân nói thêm GE sẽ cung cấp cột, quạt và tua-bin, còn nhà thầu trong nước xây dựng phần móng của cột quạt gió của dự án có tổng vốn đầu tư khoảng 250 triệu đô la Mỹ.

Dự án điện gió Bạc Liêu được khởi công xây dựng năm 2011. GE đã cung cấp 10 tua-bin với tổng công suất 16 MW cho gia đoạn 1 của dự án và điện từ dự án này đã hòa vào lưới điện quốc gia từ tháng 5-2013. Ông Dân cho biết Công Lý bán điện được sản xuất từ dự án điện gió Bạc Liêu cho Tập đoàn điện lực Việt Nam EVN.

Theo thông báo của GE Power & Water, dự kiến các tua-bin mới có tổng công suất 83,2 MW sẽ được lắp đặt và đưa vào vận hành thương mại từ tháng 10-2014. Thỏa thuận hợp tác này là một ví dụ thành công cho mô hình dự án sử dụng công nghệ Mỹ và nguồn vốn tài trợ từ Ngân hàng Xuất nhập khẩu Mỹ (Exim-Bank) nhằm hỗ trợ cho việc phát triển năng lượng xanh tại Việt Nam.

Phát biểu trước đại diện các doanh nghiệp Mỹ và Việt Nam sau khi GE và Công Lý ký hợp đồng trên, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ John Kerry cho biết dự án này được cung cấp vốn bởi Exim-Bank và Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) sẽ giúp đáp ứng nhu cầu năng lượng đang tăng tại Việt Nam mà còn giúp phát triển nguồn năng lượng sạch tại ĐBSCL.

Theo GE, ngoài dự án điện gió Bạc Liêu, tập đoàn còn cung cấp các thiết bị sản xuất 2.000 MW điện, tương đương khoảng 10% tổng công suất điện năng tại Việt Nam. Năm 2009, GE đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất các linh kiện tua-bin gió tại Hải Phòng, xuất khẩu hàng nghìn máy phát điện và các linh kiện tua-bin gió cho thị trường thế giới.

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cho biết, vào tháng 10 vừa qua, GE cũng đã ký hợp đồng cung cấp động cơ cho các máy bay Boeing 787 Dreamliner mà Vietnam Airlines sẽ đưa vào khai thác trong các năm tới. Ông Kerry nhấn mạnh mối quan hệ giữa Mỹ và Việt Nam ngày càng phát triển, đặc biệt là trong lĩnh vực thương mại và Mỹ sẽ hỗ trợ Việt Nam đạt được tăng trưởng bền vững. Ông cho biết kể từ năm 1995 (khi Mỹ và Việt Nam bình thường hóa quan hệ), thương mại hai chiều giữa hai nước đã tăng 50 lần, đạt hơn 25 tỉ đô la Mỹ. Ông Kerry nói Việt Nam là một trong những đối tác kinh tế hàng đầu của Mỹ trong khu vực và nhiều cơ hội đang mở ra để 2 nước tăng cường hợp tác, đặc biệt là thông qua tham gia Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) mà 2 nước đang tham gia các vòng đàm phán cùng với các quốc gia khác.

Thông cáo của Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Jen Psaki phát ngày 10-12 cho biết, chuyến đi của Ngoại trưởng Mỹ John đến châu Á lần này là chuyến thứ tư tới khu vực kể từ khi ông trở thành Ngoại trưởng Mỹ. Trong chính sách tái cân bằng khu vực châu Á-Thái Bình Dương, Đông Nam Á chiếm vai trò đặc biệt quan trọng, và chuyến đi của Ngoại trưởng đến Việt Nam và Philippines chứng tỏ sự cam kết lâu dài của Mỹ cũng như mối liên hệ cá nhân của ông đối với khu vực. Tại TP.HCM, những cuộc họp của Ngoại trưởng Kerry chú trọng đến sự phát triển của mối quan hệ thương mại song phương và vai trò ngày càng quan trọng của giáo dục. Chuyến thăm của ông đến ĐBSCL nhấn mạnh vào việc Mỹ và Việt Nam có thể hợp tác cho các vấn đề chống biến đổi khí hậu và năng lượng tái tạo.

Mai Thanh