Ngày 8-2-2014, Bộ Kế hoạch Đầu tư đã công bố dự thảo Luật Đầu tư sửa đổi theo hướng tạo môi trường thuận lợi, minh bạch hơn cho các nhà đầu tư đồng thời cũng đề ra những quy định nghiêm ngặt để hạn chế mặt trái của hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài.
Thu hút đầu tư nước ngoài: Đã đến lúc “mặc cả” với nhà đầu tư
Theo đó, dự thảo quy định không phân biệt đối xử giữa nhà đầu tư trong nước và nước ngoài. Trong trường hợp pháp luật thay đổi, các ưu đãi với nhà đầu tư sẽ được duy trì. Các quy định về lĩnh vực và địa bàn khuyến khích đầu tư được sửa đổi theo hướng ưu tiên các dự án sử dụng công nghệ cao, công nghệ mới; các dự án đầu tư vào nông, lâm, ngư nghiệp; sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ, có giá trị gia tăng cao… Đồng thời, cơ chế một cửa cũng được thiết lập để giải quyết các thủ tục đầu tư, đất đai, xây dựng.
Sau 12 tháng kể từ khi được cấp giấy chứng nhận đăng ký, nếu nhà đầu tư không triển khai theo đúng tiến độ, cơ quan quản lý sẽ tiến hành thu hồi giấy phép đầu tư. Cơ chế phạt này cũng áp dụng với trường hợp không liên lạc được với chủ đầu tư hoặc không tìm được địa điểm mới sau khi bị tước quyền sử dụng đất. Trường hợp không đủ điều kiện triển khai, nhà đầu tư được quyền xin tạm ngừng, giãn tiến độ dự án, song không quá 36 tháng (3 năm) và phải thông báo cho cơ quan quản lý.
Ngoài ra còn có quy định là chất lượng và giá trị máy móc, thiết bị nhập khẩu sẽ được giám định để thực hiện quản lý nhà nước đối với hoạt động nhập khẩu hoặc làm căn cứ xác định giá tính thuế, góp phần hạn chế tình trạng chuyển giá của một số doanh nghiệp.
Bình luận về sự thay đổi này, GS.TS Nguyễn Mại – Chủ tịch Hiệp hội DN Đầu tư nước ngoài cho rằng vừa qua Bộ Kế hoạch Đầu tư đã công bố con số hơn 500 DN FDI ngừng hoạt động với số vốn gần 1 tỷ USD, trong đó có nhiều chủ DN đã bỏ về nước. Đành rằng trong kinh tế thị trường khó mà đạt được kết quả 100% dự án FDI thành công, vẩn có một tỷ lệ thất bại, nhưng việc chậm trễ trong việc xử lý tình trạng này cho thấy đáng có khiếm khuyết trong quản lý nhà nước.
TS Christian Kamm – Chủ tịch Công ty tư vấn Kamm Investment Inc nhận định tất cả các nước đang phát triển cần rất nhiều đầu tư trực tiếp và gián tiếp từ nước ngoài để duy trì tăng trưởng GDP và ổn định kinh tế nói chung. Tuy nhiên thu hút lượng vốn FDI lớn trong nhiều năm có thể làm mất cân bằng nền kinh tế, gây bất ổn về tiền tệ, GDP, thương mại, lạm phát … Khi một Chính phủ có một quyết định gì đó có thể ảnh hưởng đến khối FDI, thường phải chịu chỉ trích. Vì vậy, cần phải nhìn dài hạn và tiếp cận vấn đề FDI một cách cân bằng. Thu hút FDI là một cuộc đua marathon chứ không phải là đua ngắn.
Suri Nguyễn